بررسی شبکیه و عروق خونی

شبکیه داخلی ترین لایه چشم است و شامل سلول های گیرنده نور و نورون ها (اعصاب بینایی) می شود. شبکیه لایه ای بسیار نازک است که حدود 75درصد مساحت چشم را می پوشاند. هرگونه اختلال در عملکرد شبکیه و عروق خونی اثر نامطلوب روی بینایی دارد و در برخی موارد سبب آسیب های جدی و نابینایی می شود. چشم پزشکان با استفاده از روش های نوین و تکنیک های پیشرفته به تشخیص سریع و دقیق بیماری های شبکیه کمک می کنند.

* تست های بررسی شبکیه و عروق خونی

1. آنژیوگرافی:

برای انجام این تست تزریق ماده ایجادکننده کنتراست مانند فلئورسئین یا نظایر آن به یکی از رگ های دست بیمار انجام می شود. برای عکسبرداری از قسمت عقبی چشم از ابزار FUNDUS استفاده می شود.

این تست برای بررسی جریان خون شبکیه و کوروئید استفاده می شود. معمولاً برای بررسی عروق شبکیه از فلئورسئین و برای بررسی عروق کوروئیدال و قسمت های عمقی تر از ICG استفاده می شود. آنژیوگرافی فلئورسئین بیشتر برای بررسی رتینوپاتی دیابتی، بیماری های انسدادی عروق مانند انسداد شریان یا ورید شبکیه و ارزیابی دژنرسانس wet ماکولا کاربرد دارد.

 ICG نیز بررسی خون درماکولا مانند نوع «دژنرسانس وابسته به سن» استفاده می شود. هر دو نوع ماده، عوارض بسیار کمی دارند و می توان با اطمینان از آنها استفاده کرد.

* عوارض شایع و محدودیت استفاده از مواد ایجاد کننده کنتراست:

- فلئورسئین:

این ماده ممکن است در بعضی افراد تا 24 ساعت پس از تزریق باعث زردی پوست یا چشم ها شده و ادرار را نارنجی کند. جای نگرانی نیست و این آثار خود به خود از بین می رود.

- ICG

در بعضی بیماران ممکن است به ندرت واکنش های حساسیتی (آلرژیک) داشته باشند. علاوه بر این مصرف  ICG در بیمارانی که به ید حساسیت دارند ممنوع است.

2. آنژیوگرافی HRA:

استفاده از این تکنیک، دقت آنژیوگرافی فلئورسئین و ICG را افزایش می دهد و امکان تصویربرداری از آنژیوگرافی را فراهم می کند.

3. OCT:

این تکنیک جدید با عنوان Optic Coherence Tomography شناخته می شود. چشم پزشک با استفاده از OCT به مقاطع توموگرافیک با دقت بالا از لایه های شبکیه و اطلاعات ارزشمند دیگر دست پیدا می کند. بنابراین برای تشخیص و پیگیری بسیاری از بیماری های شبکیه مانند سوراخ های ماکولا، ادم ماکولا، دژنرسانس ماکولا، رتینوپاتی دیابتی و گلوکوم به کار می رود.

از آنجایی که در این تکنیک از یک منبع نورانی استفاده می شود احتیاجی به تماس با چشم وجود ندارد و در عرض چند ثانیه انجام می گیرد.

4. الکترورتینوگرام یا ERG:

بررسی پتانسیل های شبکیه توسط روش های  Flash،Pattern  و M.F از امکانات سیستم ERG موجود در بیمارستان فوق تخصصی چشم پزشکی نور است. این توانایی ها، بررسی بسیاری از بیماری های شبکیه را فراهم می سازد. این تست پاسخ کلی شبکیه را به یک محرک نوری به وسیله اختلاف پتانسیل به وجود آمده بین دو الکترود می سنجد. یکی از آنها به آرامی در زیر پلک پایینی بر روی قرنیه قرار می گیرد و با آن در تماس است و الکترود دیگر که خنثی است برروی پوست اطراف چشم قرار می گیرد.

برای راحتی بیمار از قطره های بی حسی استفاده شده و در بعضی مواقع مثلاً زمانی که بیمار، کودک است از بیهوشی عمومی استفاده می شود. این تست برای تشخیص اختلالات شبکیه مانند دیستروفی مخروط و یا رتینیت پیگمانتوزا کاربرد دارد.

5. الکترواکولوگرام یا EOG:

یکی از آزمون های مهم الکتروفیزیولوژی EOG است. ارزیابی تأثیرات دارویی و تغییرات پاتولوژیک از جمله کاربردهای این آزمون می باشد. این تست به طور معمول برای ارزیابی اپی تلیوم رنگی شبکیه و گیرنده های نور یا همان سلول های استوانه ای و مخروطی به کار می رود.

در حالت معمول اختلاف پتانسیل 6 میلی ولت بین قرنیه و شبکیه وجود دارد. این اختلاف پتانسیل با قراردادن الکترودهایی بر روی پوست و در دوطرف چشم قابل اندازه گیری است.

- روش کار:

برای انجام این تست از بیمار خواسته می شود چشم خود را بر روی یک هدف نورانی که به طور متناوب نور ساطع می کند ثابت نگاه دارد؛ تابش نور طوری خواهد بود که محور چشم از راستای افقی خود 30 درجه منحرف می شود. اختلاف پتانسیل به وجود آمده بین الکترودها تقویت شده و بر روی دستگاهی ثبت می شود.

این تست به خصوص برای بررسی بیمارانی که مشکوک به داشتن اختلال یا بیماری در اپی تلیوم رنگی شبکیه می باشند مانند رتینیت پیگمانتوزا (RP) ارزشمند است.