لنز تماسی

لنزهای تماسی به دو نوع زیر تقسیم می شوند:

- لنز نرم یا Soft Lens

- لنز سخت یا Hard Lens

* تعریف لنز تماسی نرم یا SOFT

این لنز از پلیمرهای قابل انعطاف ساخته شده و طراحی آن به شکلی است که به راحتی روی قرنیه قرار می گیرد و اجازه عبور اکسیژن را از بین مولکول های خود می دهد تا قرنیه چشم مانند سایر بافت های بدن دچار کمبود اکسیژن نشود. لنزهای نرم 25 تا 79% آب دارند، کاملاً راحت هستند و استفاده کننده خیلی سریع به آن ها عادت می کند.

* تعریف لنز تماسی سخت یا HARD

این لنزها از پلیمرهای با نفوذپذیری به اکسیژن ساخته شده است. لنزهای سخت آستیگمات قرنیه را به خوبی پوشش می دهد و برای کسانی که قرنیه نامنظمی دارند مثل افراد مبتلا به قوز قرنیه کیفیت دید خوب و به مراتب بهتر از عینک را فراهم می کنند.

پیشرفت های صورت گرفته اخیر باعث شده تا نسل جدید از انواع لنزهای تماسی معرفی شود. این لنزها در انواع ماهیانه، چند کانونی، توریک و UV ساخته شدند. همچنین لنزهای تماسی دیگری هم وجود دارد که شکل قرنیه را تغییر داده و دید فرد را بدون جراحی کامل می کنند و با نام اورتوکراتولوژی یا CRT معرفی می شوند. معمولاً از این نوع لنزهای تماسی در طول شب استفاده می شود؛ در این مدت شکل قرنیه تغییر داده و فرد در طول روز با اینکه از لنز تماسی استفاده نمی کنید دید بهتری کسب می کند.

* لنزهای تماسی رنگی

لنز های تماسی رنگی به گروه های زیر تقسیم می شوند:

- لنز رنگی نامرئی

- لنز رنگی تشدید کننده

- لنز رنگی مات

- لنز رنگی فیلتر نور

لنزهای رنگی هم می توانند فقط جنبه زیبایی داشته باشند و هم برای اصلاح آستیگماتیسم یا پیرچشمی یا عیوب رفراکتیو استفاده شوند.

لنز رنگی مرئی: رنگ آبی کمرنگ یا سبز به لنز اضافه می شود تا در زمان گذاشتن یا برداشتن لنز بهتر دیده شود یا زمانی که به زمین بیفتد قابل تشخیص باشد. چون رنگ آن بسیار کمرنگ است روی رنگ چشم اثر ندارد.

لنز رنگی تشدید کننده: لنزهای شفافی هستند که نسبت به لنزهای مرئی تیره تر هستند و رنگ چشم شما را تشدید می کنند. این نوع لنز بیشتر برای افرادی مناسب است که رنگ چشم روشن دارند و می خواهند رنگ چشم شان تشدید شود.

لنز رنگی مات: رنگ آن به طور مشخصی رنگ چشم شما را عوض می کند که طیف وسیعی از رنگ ها را شامل می شوند. کمپانی هایی که لنز رنگی می سازند تمام سعی و تلاش خود را به کار می برند تا شبیه عنبیه چشم شما شود حتی یک سری خط ها و شکل های رنگی و نقاط رنگی روی لنز ایجاد می کنند تا طبیعی تر به نظر آید. مرکز لنز که محل مردمک می باشد شفاف است تا بتوانید از ورای آن نگاه کنید.

لنزهای رنگی فیلترنور: این لنزها جدیداً تولید شده اند و بیشتر در رشته های ورزشی استفاده می شوند تا رنگ های خاصی را تشدید کنند مثلاً فیلتر زرد باعث می شود توپ تنیس یا گلف در زمینه مشخص تر شده و راحت تر هدف قرار گیرند.

* لنزهای تماسی با استفاده ممتد

لنزهای تماسی ممتد لنزهایی هستند که در زمان خواب هم قابل استفاده هستند بعضی لنزهای تماسی فقط قابل استفاده روزانه هستند و در زمان خواب باید درآورده شوند. لنزهای ممتد اکسیژن بیشتری به قرنیه می رسانند بیشتر این ها تا 7 روز قابل استفاده اند و بعد از 7 روز دور انداخته می شوند.

دو نوع لنز تماسی وجود دارد که تا 30 روز هم قابل استفاده ممتد هستند. یکی لنز "شب و روز" کمپانی CIBA و دیگری لنز Pure Vision کمپانی Bausch and Lomb. به هرحال لنزهایی که در شب استفاده می شوند ریسک عفونت بیشتری نسبت به لنزهای روزانه دارند چون ارگانیسم های خطرناکی که از طریق انگشتان، پلک یا محلول های لنز وارد چشم می شوند زیر لنز تماسی تجمع یافته و در شب بهتر رشد کرده و شانس عفونت قرنیه زیاد می شود. البته لنزهای 30 روزه یا 7 روزه قابل تعویض چون نیاز به محلول لنز ندارند میزان ورود میکروارگانیسم به چشم را کاهش داده و خیلی شانس عفونت را بالا نمی برند. لنزهای 30 روزه ای که اکنون در دسترس هستند از ماده هیدروژل سیلیکونی بسیار قابل نفوذ به اکسیژن ساخته شده اند.

مثلاً لنز "شب و روز" 6 برابر اکسیژن بیشتری نسبت به لنزهای معمولی به قرنیه می رساند نشان داده شده است که سیگار کشیدن یک ریسک فاکتور مهم در عوارض لنزهای با استفاده ممتد می باشد.

برای کاهش ریسک عفونت در لنزهای تماسی ممتد می توان همیشه لنز را استفاده نکرد. مثلاً فقط در چرت های بین روز یا در زمان تعطیلات در هنگام خواب استفاده شوند و در بقیه مواقع هنگام خواب درآورده شوند البته در این صورت ریسک استفاده از محلول لنز و جا لنزی اضافه می گردد.

حتماً توجه کنید که در زمان احساس ناراحتی یا سوزش یا کاهش دید سریعاً لنزها را خارج کرده و با چشم پزشک خود تماس حاصل نمایید.

- لنزهای تماسی با نفوذپذیری نسبت به گاز (RGP)

لنزهای تماسی سخت که به اکسیژن نفوذ پذیرند با لنزهای سخت دهه های قبلی متفاوتند. لنزهای سخت در ابتدا از جنس PMMA بودند که باعث ایجاد ناراحتی در زمان استفاده می شدند زیرا به اکسیژن نفوذپذیر نبودند. لنزهای نفوذپذیر به گاز در میانه های دهه 1980 با بازار آمدند که حاوی سیلیکون می باشند و نسبت به PMMA انعطاف پذیرترند و اکسیژن بیشتری را از خود عبور می دهند حتی بیشتر از لنزهای نرم.

- لنزهای نفوذپذیر به گاز (GP)

این لنزها دید با کیفیت ایجاد می کنند، بیشتر عمر می کنند، مقاومت بیشتری نسبت به رسوبات دارند، راحت تر تمیز می شوند و چون به مدت طولانی تری قابل استفاده هستند در دراز مدت از لنزهای نرم ارزان ترند. اما باید گفت که لنزهای نرم راحت تر بوده و لنزهای نفوذپذیر به گاز نیاز به عادت کردن دارند.

• عدم تغییر در ظاهر و زیبایی

• آزادی بیشتر در فعالیت های تفریحی-ورزشی

• بهبود دید محیطی نسبت به عینک

• نیاز به مراقبت های ویژه بهداشتی

• نیاز به دقت در نگهداری جهت جلوگیری از گم شدن آن

• مشکل در تجویز به بیماران مبتلا به خشکی چشم

• مشکل در تجویز به افراد مبتلا به درجات بالای آستیگماتیسم

• خطر بالای عفونت در چشم

• محدودیت استفاده در برخی محیط ها، مشاغل و ورزش های آبی

• نیاز به تعویض مکرر به دلیل طول عمر کوتاه

• عدم تحمل لنز در برخی افراد با گذشت زمان

ترتیب مراحل استفاده از لنز تماسی نرم به شرح زیر است:

1. شستن صحیح و بهداشتی دست ها

2. خارج کردن لنز از جا لنزی و ضدعفونی کردن آن

3. قرار دادن لنز روی چشم

4. ضد عفونی کردن جا لنزی و خشک کردن آن

5. برداشتن لنز از روی چشم

* نحوه شستن دست ها

قبل از قراردادن لنز تماسی روی چشم یا پیش از خارج کردن آن از چشم، دست های خود را به خوبی با آب و صابون بشویید. بهتر است اجازه دهید دست ها در معرض هوا خشک شوند یا از یک دستمال کاغذی تمیز و بدون پرز جهت خشک کردن آنها استفاده کنید. به یاد داشته باشید پرز حوله یا دستمال ممکن است پشت لنز قرار بگیرد و باعث ناراحتی چشم شود.

* خارج کردن لنز تماسی از جا لنزی و ضدعفونی کردن آن

مهم ترین مرحله در پیشگیری از عفونت های خطرناک چشم، ضدعفونی کردن لنز تماسی قبل از هر بار استفاده است. امروزه غالباً از محلول های چند منظوره برای این کار استفاده می شود. این محلول ها خاصیت ضدعفونی کننده، مرطوب کننده و تمیز کننده دارند و همچنین برای آبکشی قابل استفاده هستند. در این بخش ابتدا جا لنزی را با در بسته کمی تکان دهید تا لنز از دیواره آن جدا شده و به راحتی خارج شود. سپس لنز تماسی مربوط به چشم راست را در کف دست چپ قرار داده و چند قطره از محلول شستشو را بر روی آن بریزید و با قسمت نرم انگشت دست راست به مدت 10ثانیه روی آن را مالش دهید. حال با چند قطره دیگر از محلول شستشو لنز را آبکشی کنید.

* قرار دادن لنز تماسی روی چشم (راست)

لنز را روی نوک انگشت اشاره یا وسط دست راست خود که تقریبا خشک شده است قرار دهید. با انگشت چهارم و پنجم دست راست پلک پایین خود را به سمت پایین بکشید و لنز را به آرامی روی چشم قرار قراردهید. ابتدا پلک پایین را به آرامی رها کنید و سپس پلک بالا را رها کرده و آرام پلک ها را حرکت دهید. پیشنهاد می کنیم در روزهای اول این کار را جلوی آینه انجام دهید. برای جلوگیری از اشتباه، درپوش جعبه لنز را به ترتیب راست و چپ باز کنید.

نکته: می توانید توصیه های گفته شده را برای قرار دادن لنز تماسی روی چشم چپ به کار بگیرید.

* ضدعفونی جا لنزی و خشک کردن آن

مطالعات نشان داده اند 80درصد جا لنزی افرادی که از لنزهای تماسی استفاده می کنند حاوی باکتری های خطرناکی است که می تواند منجر به عفونت قرنیه شود. در نتیجه باید از بهداشت کامل جا لنزی مطمئن شوید. برای این کار بعد از قرار دادن هر دو لنز روی چشم باید جا لنزی را با محلول شستشوی لنز پرکرده و با انگشت اشاره، کف و دیواره های آن را مالش دهید تا باکتری ها و مواد پروتئینی چسبیده به دیواره ها جدا شوند. سپس مجددا آن را با محلول آبکشی کرده و درپوش آن را به مدت 30 دقیقه باز بگذارید تا در معرض هوا خشک شود، سپس درپوش را ببندید.

توصیه می کنیم جا لنزی را در محلی غیر از سرویس بهداشتی و توالت خشک کنید.

* نحوه برداشتن لنز از روی چشم راست

برای این کار ابتدا دست های خود را به خوبی با آب و صابون بشویید. سپس به بالا نگاه کنید. پلک پایین را به سمت پایین بکشید. با نرمی انگشت اشاره لنز را از روی قرنیه به سمت پایین (روی سفیدی چشم) بیاورید و با انگشت شصت و اشاره خود لنز را خارج کنید. همان طور که توصیه کردیم بهتر است در روزهای اول این کار را در مقابل آینه انجام دهید و از کوتاه بودن ناخن های خود مطمئن شوید. جا لنزی خود را که قبلاً کاملاً خشک شده است تا نصف از محلول تازه شستشوی پر کنید، لنز را درون آن قرار دهید و درپوش را محکم ببندید.

توجه: همه محلول های مورد استفاده در لنز نرم، در لنز سخت استفاده نمی شود. محلولتان را با نظر خودتان عوض نکنید یا از محلولی که توصیه نمی شود استفاده نکنید.

نکته: می توانید توصیه های گفته شده را برای قرار دادن لنز روی چشم چپ به کار بگیرید.

با مشاهده هر یک از علائم زیر سریعاً به چشم پزشک مراجعه کنید.

1. احساس ناراحتی چشم ها

2. اشک ریزش غیرطبیعی

3. ترشح از چشم ها

4. حساسیت غیرطبیعی به نور

5. قرمزی چشم

6. خارش و سوزش چشم

7. تاری دید

8. تورم پلک ها

9. درد چشم

10. کاهش دید

توجه: هنگام مراجعه به چشم پزشک یا اورژانس بهتر است لنز و جا لنزی خود را همراه داشته باشید زیرا ممکن است جهت نمونه گیری و کشت میکروبی از آنها استفاده شود.

- در چه صورتی لنز تماسی نیاز به تعویض دارد؟

- آیا در دوران بارداری استفاده از لنز تماسی مجاز است؟

- آیا برای درمان قوز قرنیه می توانم از لنز تماسی استفاده کنم؟

- عفونت ناشی از لنز تماسی چه علائمی دارد؟

- پیامد خوابیدن با لنز تماسی چیست؟

- استفاده از لنزهای تماسی رنگی و آرایشی عرضه شده در آرایشگاه ها امکان پذیر است؟

- استفاده مشترک از لنز تماسی در صورت نگهداری اصولی مشکلی ایجاد نمی کند؟

- آیا می توان جا لنزی را با آب معمولی شست وشو داد؟

- در چه صورتی لنز تماسی نیاز به تعویض دارد؟

در صورت سپری شدن زمان مجاز استفاده از لنز، کاهش دید، اشک ریزش، درد، احساس جسم خارجی در چشم، تورم ملتحمه و قرمزی چشم باید لنز تماسی را خارج و تعویض کرد. برای اطمینان از مدت زمان مناسب مصرف هر لنز با پزشک خود مشورت کنید.

- آیا در دوران بارداری استفاده از لنز تماسی مجاز است؟

استفاده از لنز تماسی در دوران بارداری محدودیت دارد. معمولا وضعیت بینایی، خانم ها در زمان بارداری تغییر می کند، اما حدود ۶ ماه بعد از زایمان به وضع عادی باز می گردد.

- آیا برای درمان قوز قرنیه می توانم از لنز تماسی استفاده کنم؟

با پیشرفت بیماری و افزایش نزدیک بینی و آستیگماتیسم نامنظم مرحله ای فرا می رسد که دیگر با عینک نمی توان دید را اصلاح کرد و برای اصلاح دید باید از لنزهای تماسی سخت شود. قبل از هر اقدامی باید به چشم پزشک مراجعه کنید.

- عفونت ناشی از لنز تماسی چه علائمی دارد؟

نشانه های شایع عبارتند از: تاری دید، درد، ترشح، تورم، سوزش و حساسیت به نور شدید. با مشاهده هر یک از موارد گفته شده با احتیاط لنز تماسی خود را خارج کنید و هرگز لنز دیگری درون چشم قرار ندهید. لنزها را درون محفظه حاوی محلول بگذارید و به چشم پزشک مراجعه کنید.

- پیامد خوابیدن با لنز تماسی چیست؟

  این کار 10 برابر شانس عفونت را افزایش می دهد. فقط براساس نوع لنز و اجازه چشم پزشک معالج تان می توانید با لنز تماسی بخوابید.

- استفاده از لنزهای تماسی رنگی و آرایشی عرضه شده در آرایشگاه ها امکان پذیر است؟

تجویز هرگونه لنز تماسی فقط با نظر چشم پزشک یا متخصص بینایی سنجی امکان پذیر است از این رو لنزهای تماسی عرضه شده در آرایشگاه ها به هیچ عنوان مورد تایید نیست.

- استفاده مشترک از لنز تماسی در صورت نگهداری اصولی مشکلی ایجاد نمی کند؟

لنز تماسی از هر نوعی که باشد یک وسیله بهداشتی کاملاً شخصی است و استفاده مشترک از آن سبب عفونت و مشکلات وخیم چشم می شود و در مواردی درمان را پرهزینه، پیچیده و گاهی غیر ممکن می کند.

- آیا می توان جا لنزی را با آب معمولی شست وشو داد؟

به دلیل وجود املاح، باکتری ها و برخی قارچ ها استفاده از آب معمولی برای شست وشوی لنز و جا لنزی توصیه نمی شود زیرا سبب بروز عفونت و سایر عارضه های بینایی می شود.