ویترکتومی چیست

هر فردی که چشم پزشک علائم زیر را در چشم هایش تشخیص دهد، کاندید عمل جراحی ویترکتومی خواهد بود:
- رتینوپاتی دیابتی (به ویژه اگر خونریزی و کشیدگی بر روی شبکیه وجود داشته باشد)
- برخی از موارد جداشدگی شبکیه
- عفونت بخش های داخلی کره چشم
- جراحت شدید چشم
- چروک شدگی ماکولا (ناحیه مرکزی شبکیه)
- مشاهده سوراخ در ماکولا
- بروز برخی اختلالات بعد از جراحی کاتاراکت

•    طی جراحی ویترکتومی، خون یا باقی مانده های ناشی از عفونت یا التهاب که می تواند باعث انسداد مسیر نور تا شبکیه یا محو شدن تصویر بر روی شبکیه گردد، خارج می شود. این روش درمانی اغلب باعث بهبود بینایی یا تثبیت آن خواهد شد.

•    بافت آسیب دیده ای که ممکن است باعث جا به جایی، چروک خوردگی یا از هم گسیختگی شبکیه شده باشد نیز با جراحی ویترکتومی خارج می شود. در صورتی که بر اثر این مشکل، شبکیه در محل اصلی خود قرار نداشته باشد، بینایی کاهش می یابد.

•    با این روش همچنین می توان جسم خارجی را که به دنبال ضربه در داخل چشم گیر افتاده، خارج کرد. اگر این نوع اجسام خارج نشوند در اغلب موارد سیستم بینایی دچار آسیب می شود.

- قبل از جراحی
چشم پزشک پس از معاینه و تشخیص لزوم انجام جراحی ویترکتومی، در مورد انتخاب روش ارجح بیهوشی (موضعی یا عمومی) تصمیم خواهد گرفت. با توجه به نوع بیهوشی ممکن است بیمار یک شب نیز در بیمارستان بستری شود. قبل از انجام عمل جراحی، درصورت لزوم، بیمار تحت معاینات بالینی هم قرار می گیرد و برای این منظور باید آمادگی لازم را داشته باشد. همکاران ما در بیمارستان نور، اطلاعات و راهنمایی های لازم را در اختیار بیماران محترم قرار می دهند.
- هنگام جراحی
مدت زمان جراحی ویترکتومی بسته به شرایط بیمار از 20 دقیقه تا چندین ساعت متغیر است. در برخی شرایط هم ممکن است چشم پزشک درمان های دیگری را به صورت همزمان انجام دهد که می تواند شامل ترمیم جداشدگی شبکیه یا خارج کردن عدسی کدر (درمان کاتاراکت) باشد.
به منظور دستیابی به حداکثر میزان بینایی ممکن برای بیمار، چشم پزشک یک یا چند مورد از موارد زیر را انجام خواهد داد:
1. خارج کردن تمام زجاجیه کدر شده
2. خارج کردن بافت آسیب دیده و تلاش برای برگرداندن شبکیه به محل اصلی خود
3. خارج کردن جسم خارجی که داخل چشم باقی مانده
4. درمان با لیزر برای کاهش احتمال خونریزی در آینده یا رفع از هم گسیختگی شبکیه
5. جایگزین کردن گاز یا هوا در چشم برای کمک به باقی ماندن شبکیه در محل مناسب
6. جایگزین کردن روغن سیلیکون در چشم (که بطور معمول نیاز به جراحی جداگانه دارد)
در مواردی با تشخیص جراح چشم پزشک می توان از وسایل بسیار ظریفی برای جراحی ویترکتومی بهره برد. با استفاده از این تجهیزات دیگر نیازی به زدن بخیه برای ترمیم محل ورود وسایل جراحی به داخل چشم نخواهد بود؛ همچنین جراحی در زمان کوتاه تری انجام می شود و میزان درد پس از عمل به حداقل می رسد.
- پس از جراحی
- احتمال وقوع درد یا احساس ناراحتی بعد از جراحی ویترکتومی قابل انتظار است.
- استفاده از محافظ چشمی «شیلد» برای مدت کوتاهی بعد از عمل توصیه می شود.
- در مورد استفاده از قطره چشمی و زمان از سر گرفتن فعالیت های معمول، چشم پزشک با بیمار صحبت خواهد کرد.
- توجه داشته باشید که رعایت نکات توصیه شده توسط چشم پزشک بعد از جراحی ویترکتومی (به ویژه در مورد نحوه قرارگیری سر در وضعیت خاص) بسیار مهم و ضروری است زیرا عدم توجه به این موضوع می تواند موجب شکست درمان شود.
- تا زمان خروج حباب های گاز، پرواز با هواپیما یا مسافرت به ارتفاعات ممنوع است زیرا افزایش سریع ارتفاع می تواند منجر به افزایش خطرناک فشار چشم شود.
- در مواردی که از روغن سیلیکون استفاده می شود، لازم است بیمار به طور منظم و در فواصل معین تحت معاینه قرار گیرد، زیرا ممکن است در طول زمان، روغن سیلیکون موجب بروز مشکلاتی شود و نیاز به خروج روغن در اسرع وقت باشد.

همه عمل های جراحی ممکن است عوارضی داشته باشند اما در جراحی ویترکتومی میزان این عوارض نسبت به مزایای عمل بسیار کمتر است. در ادامه به عوارض شایع این جراحی اشاره می کنیم:
1. عفونت
2. خونریزی
3. جداشدگی شبکیه
4. ضعف بینایی
5. افزایش فشار چشم
6. افزایش سرعت شکل گیری کاتاراکت
توجه: اگر چه در موارد نادر، مدت کوتاهی بعد از ویترکتومی، کاتاراکت پیشرفت می کند ولی در بیماران سالخورده پیشرفت کاتاراکت اغلب بعد از چند ماه روی می دهد.
 
میزان بهبود و قدرت بینایی
میزان قدرت بینایی بعد از جراحی ویترکتومی به چندین متغیر وابسته است، به خصوص در مواردی که قبل از انجام ویترکتومی، بیماری چشمی باعث آسیب دائمی به شبکیه شده باشد. جراح چشم پزشک پس از معاینه و با توجه به شرایط بیمار، در مورد احتمال و میزان بهبود بینایی توضیحات لازم را به وی ارائه می دهد.

- چه مدت بعد از جراحی ویترکتومی دید به حالت نرمال بر می گردد؟
بسته به نوع بیماری چشمی و اینکه جایگزین زجاجیه روغن یا هوا و گاز باشد، زمان بازگشت دید نرمال از یک هفته تا چندین ماه متفاوت خواهد بود.   

- چشم من در اثر ضربه شدید دچار آسیب شده است، آیا با عمل جراحی ویترکتومی درمان می شوم؟
تصمیم گیری در این خصوص مستلزم انجام معاینه دقیق است اما به صورت کلی می توان گفت در چنین شرایطی می توان از عمل جراحی ویترکتومی نیز استفاده کرد.

- آیا عمل جراحی ویترکتومی درد دارد؟
هنگام جراحی به دلیل انجام بی حسی موضعی یا عمومی بیمار دردی احساس نمی کند اما احتمال وقوع درد یا ناراحتی بعد از جراحی قابل انتظار است که با داروهای تسکین دهنده و تمهیدات مراقبتی برطرف می شود.

- جنسیت در انجام این عمل موثر است؟
به طور معمول خیر ولی ممکن است چشم پزشک با توجه به شرایط و جنسیت بیمار توصیه های متفاوتی داشته باشد و تمهیداتی را برای کمک به درمان بیماری به کارگیرد.

- آیا می توانم یک هفته بعد از جراحی ویترکتومی چشم کوهپیمایی کنم؟
تا زمان خروج حباب های گاز، پرواز و رفتن به ارتفاعات ممنوع است، زیرا افزایش سریع ارتفاع می تواند منجر به افزایش خطرناک فشار چشم شود.