تنبلی چشم

تعریف تنبلی چشم:

تنبلی چشم یکی از انواع اختلالات بینایی است که بر اثر آن در یک چشم به ظاهر سالم، کاهش دید مرکزی به وجود می آید. در این حالت اگر چه ساختمان ظاهری چشم سالم است اما دید چشم حتی با استفاده از عینک کامل نمی شود. وقتی تکامل بینایی در یکی از چشم ها طبیعی و در چشم دیگری غیرطبیعی باشد چشمی که بینایی اش تکامل پیدا نکرده است مبتلا به ضعف بینایی شده و به تدریج تنبل می شود. تنبلی چشم در 2 تا 3 درصد از کودکان دیده می شود و بهترین زمان برای اصلاح این حالت دوران نوزادی یا اوایل کودکی است. باید یادآوری کنیم اگر چه معمولا یک چشم درگیر است ولی در برخی حالات ممکن است هر دو چشم به صورت همزمان تنبل شوند.

تنبلی چشم

تنبلی چشم در اثر اختلال در عملکرد طبیعی چشم ها و عدم تکامل بینایی اتفاق می افتد. البته در بسیاری از موارد ممکن است علل مرتبط با تنبلی چشم ارثی باشند. این علل به سه دسته تقسیم    می شوند.

1. استرابیسم (لوچی): تنبلی چشم اغلب به دنبال استرابیسم روی می دهد. در استرابیسم یا انحراف چشم ها کودک برای فرار از دوبینی از چشمی که بینایی بهتری دارد استفاده می کند و در نتیجه چشم منحرف تکامل نمی یابد و تنبل می شود.

2. عیوب انکساری: این عیوب انواعی از اختلال های بینایی هستند که با تجویز عینک قابل اصلاح می باشند. تنبلی چشم زمانی اتفاق می افتد که عیب انکساری شامل دوربینی، نزدیک بینی یا آستیگماتیسم در یک چشم (در زمانی که چشم دیگر سالم است) و یا در دو چشم (در حالی که اختلاف قابل توجهی بین شماره دید دو چشم وجود دارد) پدید می آید. در این حالت چشم   ضعیف تر تنبل می شود. وجود عیب انکساری شدید در دوچشم نیز می تواند منجر به تنبلی هر دو چشم شود. تشخیص این نوع از تنبلی چشم معمولا مشکل است زیرا در این حالت ظاهر چشم طبیعی بوده و به نظر می رسد دید کودک اشکالی نداشته باشد.

3. عوامل مسدود کننده مسیر بینایی: این عوامل به مواردی مانند افتادگی پلک، آب مروارید، کدورت قرنیه و... گفته می شود. این مشکلات به طور معمول شدیدترین حالت تنبلی چشم را ایجاد می کنند.

* نحوه تشخیص تنبلی:

تشخیص تنبلی چشم کار آسانی نیست، زیرا تا زمانی که کودک مشکل واضحی نداشته باشد و یا دچار انحراف واضح چشمی نشود والدین متوجه مشکل بینایی فرزندشان نخواهند شد. چشم پزشک نیز تنبلی چشم را براساس اختلاف قدرت بینایی بین دوچشم یا ضعف بینایی هر دو چشم تشخیص می دهد. اندازه گیری قدرت بینایی در کودکان کار مشکلی است و چشم پزشک باید به وسیله روش های خاص از جمله بررسی چگونگی تمرکز و تعقیب کردن اشیاء توسط یک چشم در حالی که چشم دیگر پوشانده شده، قدرت بینایی کودک را تخمین بزند. باید به این موضوع مهم توجه داشت که ضعف بینایی در یک چشم همیشه به معنای تنبلی چشم نمی باشد. زیرا گاهی ممکن است این مشکل با تجویز عینک اصلاح شود. برخی مواقع نیز سایر بیماری های چشمی مانند آب مروارید، عفونت ها، تومورها و سایر اختلال های داخل چشم موجب کاهش بینایی می شوند که اگر امکان درمان آنها وجود داشته باشد دید کودک نیز اصلاح خواهد شد.

برای اصلاح تنبلی چشم کودک باید بیاموزد از چشم ضعیف تر خود استفاده کند. این کار با قراردادن پوشش بر روی چشم قوی تر به مدت چند هفته و یا چند ماه قابل انجام است. این شیوه موثرترین روش برای درمان تنبلی چشم است.

حتی وقتی که تنبلی اصلاح شد ممکن است به منظور جلوگیری از برگشت آن، استفاده از پوشش بر روی چشم سالم برای مدت ها ضروری باشد. در موارد خاص براساس تشخیص پزشک، به جای بستن چشم می توان از قطره های چشمی یا عدسی های مخصوص که قادر به تار کردن بینایی چشم سالم تر هستند استفاده کرد. روش دیگر درمان تنبلی چشم تحریک و فعال سازی چشم مبتلا با روش های مختلف است که روش «فعال درمان» نامگذاری شده است. این روش فقط در مطب و کلینیک ارتوپتیک قابل انجام است و نیاز به مراجعات متعدد دارد. موضوع مهم دیگر اینکه قبل از درمان تنبلی چشم، درمان مشکلات چشمی زمینه ای الزامی است؛ نمونه این درمان ها شامل اصلاح عیوب انکساری توسط عینک و درمان آب مروارید با عمل جراحی می باشد.

* نکته مهم: همه پدرها و مادرها باید بدانند درمان تنبلی چشم به علت انسداد مسیر بینایی مانند وجود آب مروارید فقط در صورتی موفقیت آمیز است که تشخیص و درمان علت زمینه ای در دو تا سه ماه اول بعد از تولد صورت گیرد.

 

* توصیه های ضروری:

توصیه شده است که بینایی تمامی کودکان تا قبل از سن 3 سالگی توسط پزشک ارزیابی شود. بسیاری از پزشکان معاینه های چشم پزشکی را به عنوان بخشی از معاینه های معمول کودکان انجام می دهند و در صورت نیاز، کودک را به چشم پزشک معرفی می کنند. در صورت وجود سابقه خانوادگی ابتلا به استرابیسم یا لوچی، آب مروارید در دوران کودکی یا بیماری های جدی چشمی نسبت به معاینه چشم ها در دوران نوزادی تاکید بیشتری می شود. خوشبختانه روش های نوین، ارزیابی بینایی را در نوزادان و کودکان کم سن مقدور ساخته است. در صورت تشخیص و درمان به موقع تنبلی چشم، بینایی در اکثر کودکان بهبود می یابد.

احتمال موفقیت در درمان تنبلی چشم، در 9 سال اول زندگی بیشتر است. معمولا بعد از گذشت این دوره احتمال بهبود تنبلی بسیار کم می شود. اصولا کودکان تمایل به بستن چشم ندارند و از این کار امتناع می کنند ولی شما به عنوان والدین باید کودک خود را متقاعد به انجام کاری بکنید که به نفع وی است. پیشگیری و دقت خانواده در اجرای دستورهای پزشک از عوامل مهم در موفقیت روند درمان تنبلی چشم است.

 

اگر چه نوزادان تازه متولد شده قادر به دیدن هستند اما بینایی آنها از همان ماه های اول تولد آغاز می شود. سیر تکامل بینایی طی سال های اول زندگی ادامه می یابد تا اینکه در 9 سالگی بینایی کودک کامل می شود. برای دست یابی به دید طبیعی، تکامل هم زمان دو چشم لازم و ضروری است.

همچنین والدین باید با رفتارهای بینایی طبیعی و قابل انتظار از کودک در سنین مختلف آشنا باشند تا نقص در آنها را به موقع تشخیص دهند. در زیر به این رفتارها اشاره می کنیم.

 * از تولد تا 5/1 ماهگی

در این 45 روز کودک هنگام بیداری به محیط اطراف خیره می شود. می تواند چند لحظه روی نور یا اشیاء روشن تمرکز کند و در برابر فلاش دوربین پلک می زند. همچنین یکی از چشم ها ممکن است گاهی به طرف داخل منحرف شود.

* از 2 تا 6 ماهگی

طی این 4 ماه به ترتیب با افزایش سن اتفاق های زیر در سیستم بینایی کودک روی می دهد.

چشم ها شروع به دنبال کردن اشیاء یا افراد در حال حرکت می کنند. به صورت والدین خود زمانی که با او صحبت می کنند نگاه می کند. ابتدا در حالت خوابیده و بعد از نشستن به دست های خود و بطری شیر و کم کم به اشیاء دورتر نیز نگاه می کند.

* از 6 ماهگی تا 1 سالگی

در این دوره زمانی باید در رفتار کودک شاهد موارد زیر باشید:

به فعالیت های اطرافش به مدت طولانی تری نگاه می کند. به دنبال اسباب بازی هایی که از دستش می افتد می گردد. به طرف اسباب بازی مورد علاقه اش سینه خیز و چهار دست و پا می رود. چشم هایش را در اطراف اتاق می چرخاند تا ببیند چه اتفاقی افتاده است. به لبخند و صدای دیگران با نگاه خود پاسخ می دهد.

* از 1 تا 5/1 سالگی

پس از یک سالگی کودک به تدریج اجسام را برای دیدن به چشم ها بسیار نزدیک می کند. همچنین وقتی به او می گویند نگاه کن یا ببین به همان شی خاص دقت می کند. در یک و نیم سالگی به دنبال تصاویر در کتاب ها می گردد و آنها را پیدا می کند.

* از 5/1 تا 3 سالگی

طی این یک سال و نیم کودک به تدریج مراحل زیر را طی می کند. به افراد و اشیاء مورد علاقه اش لبخند می زند. به بقیه کودکان نگاه کرده و حرکات آنها را تقلید می کند. روی کاغذ رنگ آمیزی می کند. تصاویر کتاب ها را نگاه کرده و اسامی آنها را بیان می کند.

* از 3 تا 4 سالگی

در این مدت کودک شما کم کم می تواند شکل دایره ( O ) و باضافه ( + ) را روی کاغذ بکشد و پس از آن به درخواست دیگران چشم ها را می بندد یا پلک می زند.

* از 4 تا 5 سالگی

وقتی کودک تان 4 ساله شد به تدریج از دست ها و چشم هایش به طور هماهنگ استفاده می کند. نقاشی می کشد، داخل خطوط رنگ آمیزی می کند، اشکال ساده روی کاغذ را به خوبی قیچی می کند، برخی حروف و اشکال را کپی می کند، اشیاء کوچک را در جایگاه های کوچک قرار  می دهد، توجه و هوشیاری کامل بینایی به محیط اطراف دارد و راجع به اشیاء، افراد یا مکان هایی که در جای دیگری دیده توضیح می دهد.

- تنبلی چشم چیست؟

- چه عواملی سبب بروز تنبلی چشم می شود؟

- آیا تنبلی چشم ارثی است؟

- بهترین سن درمان تنبلی چشم چندسالگی است؟

- بینایی کودکان تا چه سنی باید ارزیابی شود؟

- آیا امکان درمان تنبلی چشم در سنین بالاتر از 9سالگی وجود دارد؟

- دوره درمان تنبلی چشم چقدر طول  می کشد؟

- کودکان دید مطلوب را چه زمانی بدست می آورند؟

 

 

 

- تنبلی چشم چیست؟

تنبلی چشم یکی از انواع اختلالات بینایی است که بر اثر آن در یک چشم به ظاهر سالم، کاهش دید مرکزی به وجود می آید. در این حالت اگر چه ساختمان ظاهری چشم سالم است اما دید چشم حتی با استفاده از عینک کامل نمی شود.

- چه عواملی سبب بروز تنبلی چشم می شود؟

استرابیسم، عیوب انکساری، عوامل مسدودکننده مسیر بینایی. هر یک از موارد گفته شده می بایست توسط چشم پزشک و پس از معاینه دقیق تعیین شود.

- آیا تنبلی چشم ارثی است؟

در برخی موارد عامل وراثت در بروز تنبلی چشم حائز اهمیت است و باید کودک به دقت بررسی و معاینه شود.

- بهترین سن درمان تنبلی چشم چندسالگی است؟

احتمال موفقیت در درمان تنبلی چشم، در 9 سال اول زندگی بیشتر است. 

- بینایی کودکان تا چه سنی باید ارزیابی شود؟

بینایی تمامی کودکان تا قبل از سن 3 سالگی باید توسط پزشک ارزیابی شود تا در صورت نیاز به چشم پزشک ارجاع شود.

- آیا امکان درمان تنبلی چشم در سنین بالاتر از 9سالگی وجود دارد؟

 معمولا بعد از گذشت 9سالگی احتمال بهبود تنبلی بسیار کم می شود.

- دوره درمان تنبلی چشم چقدر طول  می کشد؟

تعیین دوره درمان بر عهده چشم پزشک معالج است اما معمولاً برای رسیدن به نتیجه مطلوب بینایی به چند هفته تا چندماه زمان نیاز دارید.

- کودکان دید مطلوب را چه زمانی بدست می آورند؟

در حالت طبیعی دید مطلوب کودک در سنین 3 تا 5 سالگی کامل می شود.

برچسب ها : تنبلی چشم
در صورت نیاز به کسب اطلاعات بیشتر و دریافت نوبت معاینه با مرکز تماس بیمارستان فوق تخصصی چشم پزشکی نور البرز با شماره تلفن 026-35800 تماس بگیرید.