تنیک معاینه کامل چشم پزشکی بسیار فراتر از تعیین عیوب انکساری چشم و شماره عینک مناسب است. در واقع یک معاینه چشم پزشکی شامل مراحل مختلفی است که بسیاری از اختلالات چشمی را در مراحل اولیه تشخیص داده و در صورت اقدام به موقع مانع از پیشرفت آنها می شود. یک معاینه کامل شامل:
- اندازه گیری فشار داخل چشم
- بررسی قسمت خلفی و شبکیه
- و بررسی قسمت قدامی(جلوئی) چشم است.
زمان تکرار آزمایشات چشمی بسته به نظر پزشک معالج شما دارد. با این حال توصیه های انجمن چشم پزشکی آمریکا این است که:
- اگر سن شما زیر 40 سال است بهتر است که هر 3 سال یک بار معاینه کامل چشم صورت گیرد.
- اگر سن شما بین 40 تا 65 سال است بهتر است که هر دو سال یک بار معاینه صورت گیرد.
- اگر 65 سال یا بیشتر دارید این معاینات باید سالیانه صورت گیرد.
- اگر شما دیابتی هستید باید سالیانه یک بار معاینات کامل چشم پزشکی را انجام دهید. بعضی از افراد که دارای برخی بیماری های سیستمیک یا چشمی خاصی هستند، احتیاج به معاینات بیشتری دارند.
به یاد داشته باشید که:
- Presbyopia یا پیرچشمی معمولا" بین 38 تا 40 سالگی شروع شده و تقریبا" همه مردم تا سن 50 سالگی آن را تجربه خواهند کرد.
- بسیاری از افراد تا سنین 52 تا 64 سالگی درجاتی از کاتاراکت(آب مروارید) خواهند داشته و در سنین 75 تا 85 سالگی تقریبا" همه کاتاراکت خواهند داشت.
- گلوکوم( آب سیاه) معمولا" در افراد بالای 40 سال اتفاق می افتد و در مراحل اولیه بدون علامت است. این بیماری یکی از علل عمده نابینائی در ایران است.
- معاینه چشم پزشکی معمولا" بین 30 تا 60 دقیقه طول میکشد و بدون درد است.
مراحل معاینه چشم پزشکی:
- گرفتن شرح حال: در این قسمت چشم پزشک از سابقه بیماری های چشمی، زمان آخرین معاینه چشم پزشکی و شکایات احتمالی بینائی از شما سوال خواهد کرد. همچنین او درمورد شغل، سرگرمیها و تفریحات و در مورد سابقه ء خانوادگی بیماری های چشمی از شما سوال خواهد کرد.
- ( سنجش حدت بینائی) Visual Acuity Test: انجام این تست در واقع به این معناست که چشمان شما چقدر خوب می بیند یا به عبارت دیگر وضوح و قدرت بینائی شما را محک می زند. اولین آزمایشی که شما در حین معاینات چشم پزشکی با آن مواجه خواهید شد، دیدن چارت معروفی است که شامل حروف در اندازه های مختلف است. ابتدا شما باید در فاصله 6 متری از این چارت بایستید. از شما خواسته می شود که جهت حروف را که به تدریج کوچک تر می شود، تشخیص دهید. کوچک ترین ردیفی که توسط چشم شما دیده می شود میزان دید چشمان شما خواهد بود. اگر چشم پزشک دید را 20/20 گزارش کند معنای این جمله این است که شما از فاصله 6 متری می توانید کوچکترین ردیفی را که یک فرد با دید طبیعی می بیند، ببینید و اگر به عنوان مثال دید شما 20/10 گزارش شود معنای آن این است که شما از فاصله 3 متری می توانید کوچک ترین ردیفی را که یک فرد با دید طبیعی از فاصله 6 متری می بیند، ببینید. اگر دید شما کاهش یافته باشد، بایستی تعیین نمره عینک انجام شود که احتمالا" همگی شما به خوبی با آن آشنا هستید. تعیین عیب انکساری یا Refraction همان مرحله ای است که عدسی های مختلف جلوی چشم قرار می گیرد تا عدسی مناسب برای تصحیح عیب انکساری شما پیدا شود.
- حرکات چشمی: چشم پزشک از شما می خواهد که به یک هدف نزدیک(معمولا" انگشت دست او) نگاه کنید و حرکت انگشت او را که مانند ترسیم حرف H پهن در فضا می باشد دنبال کنید. این آزمایش قابلیت حرکت چشمان شما را ارزیابی می کند. در اختلالات اعصاب چشمی که به عضلات چشم عصب دهی می کند و یا در صورت وجود مشکل در خود عضلات چشم، این حرکات مختل می شوند.
- ارزیابی مردمک: در این آزمایش یک منبع نورانی به چشم شما تابانده می شود تا واکنش مردمک به نور سنجیده شود.
- تست پوشاندن چشم: این تست برای ارزیابی عمل کرد هم زمان دو چشم با یک دیگر است. در این آزمایش از شما خواسته می شود که در صورتی که دارای عیوب انکساری هستید عینک مخصوص خود را به چشم بزنید و سپس به یک نقطه دور در روی چارت حروف ثابت نگاه کنید. سپس چشم پزشک یکی از چشمان شما را می پوشاند. اگر چشم شما برای ثابت ماندن بر روی نقطه مورد نظرحرکت کند یعنی از آن چشم استفاده نمی شود و این می تواند نشانه ای از استرابیسم(لوچی) و یا تنبلی چشم باشد. برای تکرار آزمایش برای چشم دیگر چشم پزشک بعد از برداشتن پوشش از چشم اول چند ثانیه ای صبر می کند تا تعادل برقرار شود و سپس آزمایش را با چشم دیگر تکرار می کند. اگر چشمی که پوشش از روی آن برداشته شده حرکت کند، این حالت phoria نامیده می شود. معنای این جمله این است که در هنگام استراحت هر دو چشم به سمت نقطه هدف نگاه نمی کنند بنابراین شما باید سعی کنید که هر دو چشم را روی یک نقطه، ثابت نگاه دارید که این مسئله می تواند ایجاد فشار در چشم کرده(eye strain) و در نهایت باعث سردرد شود.
- تست بررسی تطابق: هدف از انجام این آزمایش، سنجش توانائی چشمان شما برای تطابق است. چشم پزشک از شما می خواهد که به یک نقطهء نزدیک نگاه کنید و سپس این هدف را تا بینی نزدیک و نزدیک تر می کند و از شما می خواهد اولین باری که آن را به صورت دو شئ می بینید ذکر کنید.
- بررسی با Slit Lamp: در این تست از slit lamp که بیومیکروسکوپ هم نامیده می شود برای بررسی قسمت قدامی و خلفی چشم استفاده می شود. این میکروسکوپ اجزای چشم شما را چندین بار بزرگتر کرده و از یک منبع نورانی استفاده میکند تا به وضوح اجزای چشم دیده شوند. تمام قسمت های چشم شما مانند مژه، پلک، قرنیه، ملتحمه، عنبیه، عدسی و اتاق قدامی به وسیله این دستگاه بررسی می شوند.
- تونومتری: این آزمایش برای اندازه گیری فشار داخل چشمی است. در این آزمایش ابتدا یک قطره بیحسی و سپس چند قطره از فلئورسئین( یک ماده رنگی زرد) به داخل چشم ریخته می شود ودر نهایت چشم پزشک یک دستگاه کوچک به نام تونومتر را به چشمان شما نزدیک می کند و روی قرنیه قرار می دهد و فشار چشم را اندازه گیری می کند. اگر فشار چشم شما بالاتر از حد طبیعی باشد می تواند خطر ابتلا به گلوکوم را افزایش دهد. بعضی از چشم پزشکان ترجیح می دهند از روش غیرتماسی اندازه گیری فشار چشم که air puff نامیده می شود استفاده کنند.
- ارزیابی فوندوس با مردمک گشاد شده: معمولا" این تست آخرین تستی است که در یک معاینه چشم پزشکی کامل انجام می شود. در این روش پزشک از قطره ای استفاده می کند که مردمک چشم شما را گشاد کرده و بنابراین پنجره ای را جلوی چشم او باز می کند که می تواند قسمت های داخلی تر چشمان شما را به خوبی بررسی کند. در این آزمایش او می تواند ویتره، عصب بینائی، ماکولا، شبکیه و عروق خونی را بررسی کند. کاهش نور فوندوسکوپ وضوح تصویر را برای چشم پزشک کم می کند، با این حال اگر نور این دستگاه شما را اذیت می کند می توانید از پزشک خود بخواهید نور آن را کاهش دهد. این آزمایش یک قسمت اصلی و مهم از معاینات چشم پزشکی است که می تواند بسیاری از بیماری های چشمی را نشان دهد.
- آزمایشات تکمیلی در صورت ضرورت:
- آزمایش تشخیص رنگ: اختلالات تشخیص رنگ به خصوص در آقایان شایع می باشد. شایع ترین اختلال، عدم تشخیص دو رنگ سبز و قرمز از یک دیگر است. آزمایش استاندارد برای تشخیص این نوع اختلال استفاده از صفحات pseudoisochromatic است. این نوع صفحات شکل های مختلفی مانند اعداد، حروف و یا اشکال هندسی متفاوت دارند که به صورت نقطه نقطه بوده و در رنگ و درجه روشنی از زمینه زیرشان متفاوت هستند. به عنوان مثال ممکن است که زمینه یکی از آنها نقطه های نارنجی و شکل اصلی به صورت نقطه های زیتونی رنگ باشد. برای یک فرد با تشخیص رنگ عادی، تفکیک این دو از هم به راحتی صورت می گیرد اما برای فردی که dichromatic است ( یعنی کسی که دو رنگ قرمز و سبز را یک سان میبیند) هیچ شکلی قابل تشخیص نیست.
- بررسی میدان بینائی: میدان بینائی محدودهای از فضا میباشد که با نگاه ثابت چشم در یک جهت، برای شخص قابل رویت است. کاربرد اصلی این تست برای تشخیص و پی گیری گلوکوم(آب سیاه) است. همچنین در تشخیص انواع بیماری های اعصاب چشم و راه های بینائی در مغز کمک کننده است.